دیتاسنتر (Data Center) یا مرکز داده چیست؟

دیتاسنتر (Data Center) یا مرکز داده مکانی بزرگ و فیزیکی است که به منظور نگهداری تجهیزات فیزیکی مانند سرورها با زیر ساختی قوی مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع دیتاسنتر به محل استقرار تعداد زیادی از سرورهای کامپیوتری و تجهیزات شبکه گفته می شود که در کنار هم به صورت بی وقفه کار می کنند تا امور مربوط به ذخیره سازی، انتقال داده ها و رایانش را انجام دهند.

مراکز داده اغلب دارای ساختمان هایی هستند که از سیستم امنیتی پیشرفته بهره می برند، سیستم تهویه و اطفاء حریق در آن ها تعبیه شده و دارای سیستم توزیع برق هستند که به سامانه برق اضطراری UPS یا دیزل ژنراتور مجهز شده اند. یک Data Center به طور معمول بر اساس شبکه گسترده ای از منابع پردازشی و ذخیره سازی پیاده سازی می شود که با استفاده از زیر ساخت ارتباطی قوی، وظیفه ارائه سرویس های اینترنتی محلی و درون سازمانی و یا امور مربوط به انتقال داده را در مقیاس های کوچک و بزرگ بر عهده دارد.

انواع دیتاسنترها

دیتاسنترها با توجه به تکنولوژی استفاده شده در آن ها، کاربرد، هزینه و هویت مالکان خود در دسته بندی های مختلف قرار می گیرند. در ادامه به معرفی کوتاه انواع متفاوت دیتاسنترها شامل دیتاسنترهای قدیمی و گران قیمت تا انواع جدیدتر و ارزان تر می پردازیم. البته توجه داشته باشید که ممکن است بین این دسته بندی ها و ارائه کنندگان سرویس، همپوشانی وجود داشته باشد.

• دیتاسنترهای سازمانی (Enterprise Data Centers)
• دیتاسنترهای مدیریت شده (Managed Services Providers Data Centers)
• دیتاسنترهای هم‌مکانی (Colocation Data Centers)
• دیتاسنترهای یکجا یا عمده (Wholesale Data Centers)
• دیتاسنترهای ابری (Cloud Data Centers)

از جمله دیتاسنتر های برتر در دنیا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– مایکروسافت

Data Center شیکاگوی مایکروسافت یکی از بزرگ ترین دیتاسنترهای دنیا می باشد که 65 هزار متر مربع مساحت دارد و حدود یک میلیون سرور در آن مستقر شده اند. این سرورها در واحدهای 1500 تا 2500 تایی دسته بندی شده اند.

– گوگل

تعداد سرورهای گوگل به صورت رسمی توسط خود این شرکت اعلام نشده است، اما شنیده ها حاکی از آن است که میزبان بیش از 900 هزار سرور می باشد. در واقع گوگل با 13 مرکز داده در سراسر دنیا به عنوان بزرگ ترین دیتاسنتر جهان شناخته می شود.

ساختار Data Center

• سیستم برق پشتیبان

یکی از مواردی که در دیتاسنترها بسیار حائز اهمیت است، سرویس دهی بی وقفه به مشتریان می باشد. از آن جایی که ممکن است این مراکز به دلایلی مانند حوادث غیر مترقبه یا جنگ دچار قطعی برق شوند، بنابراین وجود سیستم برق پشتیبان از الزامات یک مرکز داده است.

دیتاسنترهای بزرگ معمولا از UPS های مخصوصی استفاده می کنند که قادرند به بیش از صدها سرور، سرویس دهی نمایند. علاوه بر UPS، ژنراتورهای قوی نیز در مراکز داده وجود دارند تا در مواقعی که برق دچار قطعی بلند مدت می شود، سرویس دهی بی وقفه انجام شود.

هم چنین بخوانید: یو پی اس چیست و چرا سرورها به UPS نیاز دارند؟

• مشخصات فیزیکی

بیشتر سرورهای وب از نوع دسکتاپ هستند، بنابراین ساختمان های دیتاسنترها معمولا با سقف های بلند ساخته می شوند تا در کنار تهویه هوا، سرورهای بیشتری را در خود جای دهند. هم چنین دیتاسنترها دارای مسیرهایی برای گذراندن و عبور دادن کابل های شبکه و کابل های برق هستند. علاوه بر موارد ذکر شده، وجود سیستم تهویه قوی به منظور پایین نگه داشتن دمای سرورها از سایر الزامات یک دیتاسنتر است. البته مشخصاتی مانند سقف و کف کاذب و سیستم اطفاء حریق نیز در برخی موارد نیاز است.

• دستگاه های ذخیره سازی اطلاعات 

ذخیره سازی متصل به شبکه به دستگاهی گفته می شود که به صورت مشترک در شبکه مورد استفاده قرار می گیرد.

• سیستم های پشتیبان گیری

با توجه به سیاست های دیتاسنترها و هم چنین نیاز پروژه، پشتیبان گیری از داده ها و اطلاعات کاملا ضروری می باشد.  

اهمیت Data Center برای سازمان‌ها و کسب و کارها

با توجه به این که در دنیای امروزی قیمت تجهیزات کامپیوتری به نسبت گدشته کاهش پیدا کرده است و امکان دسترسی آسان به آن ها وجود دارد و هم چنین با توجه به فراگیر شدن اینترنت پر سرعت و وابستگی روز افزون کسب و کارها به فناوری اطلاعات به منظور ارائه خدمات بهتر، تقاضا برای خدمات دیتاسنتر به میزان چشمگیری افزایش پیدا کرده است.

در دنیای امروزی Data Center ها دارای نقش اساسی و بسیار مهم در حوزه اقتصاد دیجیتال هستند و پشتیبانی طیف وسیعی از فعالیت های مهم دولت ها، جامعه و کسب و کارها را بر عهده دارند.

برخی از سرورهای اینترنتی دارای فعالیت های بسیار گسترده ای هستند تا آن جا که برخی موافع حتی تا 10 سرور کامپیوتری نیز نمی توانند نیازهای آن ها را پاسخ دهند. این جاست که دیتاسنترها به عنوان بستر لازم برای پیاده سازی و اجرای بی وقفه برنامه های کاربردی سازمان ها و فعالیت آن ها به کمک می آیند و شبکه بزرگی از صدها و حتی هزاران سرور کامپیوتری را برای تامین نیازهای این سرویس های اینترنتی فراهم می کنند.

رایج ترین کاربرد دیتاسنتر

• مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)
• برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)
•  پست الکترونیک
•  ذخیره‌سازی
•  تهیه نسخه پشتیبان
• اشتراک فایل‌ها
•  هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی
•  خدمات ارتباطی درون سازمانی
•  انتقال، پردازش و رایانش بدون وقفه داده‌های عظیم

مهم ترین اجزا تشکیل دهنده مراکز داده

دیتاسنترها از اجزا مختلفی مانند سرورها (Servers)، روترها (Routers)، سوئیچ‌های شبکه (Network Switches)، سیستم‌های ذخیره‌سازی (Storage Systems)،  دیوارهای آتش (Firewalls)، سیستم‌های امنیتی، رک‌ها (Racks)، کابل‌ها و سیستم‌های کنترل و مدیریت ارایه سرویس تشکیل شده‌اند.

محوطه اصلی دیتاسنترها به این شکل است که سرورهای کامپیوتری به صورت طبقه به طبقه داخل کابینت و رک ها (Rack) از طریق کابل کشی اصولی و بر اساس استانداردهای لازم، به صورت منظم و در ردیف هایی (Row) کنار هم قرار می گیرند.

مراکز داده بایستی دارای امنیت، کارآمدی، دوام و همگام سازی مداوم با پیشرفت های روز دنیا باشند، چرا که وطیفه ذخیره سازی، مدیریت نرم افزارها و داده های مهم و حیاتی بیشتر سازمان ها را بر عهده دارند. بنابراین استفاده از جدیدترین سخت افزارها و نرم افزارهای امنیتی و بروز رسانی مرتب آن ها بسیار مهم و حائز اهمیت می باشد.